Kırgız Şair Moldo Niyaz’ın Şiirleri Üzerine Tematik Bir İnceleme

Kırgız Türklerinin XIX. yüzyıl boyunca gerek Hokand Hanlığına bağlı olarak yaşadığı döneme ait olaylar, gerekse Çarlık Rusya’nın işgali ve sonrasında yaşadıkları sadece tarihî metinlere yansımaz. Bu döneme ait olay ve durumlar edebî metinlere de yansır. Köklü bir sözlü geleneğe sahip olan Kırgız Türkleri bu dönemde yazılı edebiyata geçiş devresini de yaşar. Bu yeni dönemin ilk şairlerinden biri olan ve aynı zamanda eğitimci olarak da tanınan Moldo Niyaz’ın şiirlerinde, yaşadığı dönemin olaylarının yansımalarını görebilmek mümkündür.

Döneminin din eğitimi veren kurumlarında eğitimini tamamlayan şair, şiirlerinde hemen her sorunu dinle ilişkilendirerek yorumlar. Topluma zarar veren gelişmelerin sebebini dinden uzaklaşmakla, çözümünü de dine gereken değeri vermekle açıklar. Moldo Niyaz, Kırgız halkının içerisinden biri olmasının yanı sıra tüm Kırgız coğrafyasını dolaşır ve birçok olaya bizzat şahitlik eder. Bu anlamda şiirinde yer verdiği kimi tarihî olayların birinci elden tanığıdır. Dinî, tarihî olaylar kadar halkın yaşadığı sade hayata da şiirlerinde yer veren şairin döneminin diğer şairlerine göre en büyük avantajı yazabiliyor olmasıdır.

Moldo Niyaz’ın şiirlerinde yer verdiği belli başlı temaları incelemek amacıyla hazırlanan bu çalışmada temalar; dinî, tarihî ve siyasî, sosyal temalar olmak üzere üç ana başlığa ayrılıp, her bir temanın altında o temaya ilişkin temler, şairin eserlerinden hareketle tek tek değerlendirilmektedir. Neticede genel olarak edebiyatın; özel anlamda şiirin, üretildiği dönemin koşullarından etkilendiği, dahası etkilendiği koşulları şiire dönüştürmek için bir araç olarak kullanıldığı görülmektedir. Moldo Niyaz’ın bir şair olarak eserlerinde dinî, tarihî ve siyasî, gündelik hayat gibi bütün hayatı kuşatan konulara dokunduğu gözlenir.