Bir Karma Kuruluşlu Cümle Türü Olarak Türkçede Aktarma Cümleleri

Bu çalışma, Türkçe cümle tasniflerinde yer verilmeyen iki tür önerisinden hareketle bir cümle yapısının kuruluş ve dizilişçe Türk dilinin tarihî seyri içindeki yerini belirlemeyi hedeflemektedir.

Literatürde cümle konusu oldukça tartışmalı bir şekilde ele alınır ve yapısından hareketle belirlenen türler de yüklem esasında oldukça sınırlıdır. Türkçe dil bilgisi çalışmalarında cümle, yüklemin yeri, anlamı ve sayısından hareketle yapı bakımından çeşitlendirilir. Yüklem çekirdek unsur sayılırken onun etrafındaki ögelerin kuruluş ve diziliş ilişkisi üzerinde ise çokça durulmaz. Kurucu unsurlar, bunların diziliş ve kuruluş ilişkisi yükleme bağlı olarak belirlenirken ortaya çıkan çeşitlilik, Türkçenin tarihi süreci içinde ÖNY (Özne-Nesne-Yüklem) dizilişinin esas olmasından hareketle ele alındığında söz konusu tasniflere ilave edilecek ya da yeni tasnifler yapılmasına imkân tanıyan verilere ulaşılabilir. Bunlardan birisi literatürde kısmen değinilmiş “karma kuruluşlu cümle” ve “aktarma cümleleri”dir. Karma kuruluşlu cümle ifadesi bir yapı özelliğini işaret ederken aktarma cümlesi ise işleve bağlı bir adlandırma olarak öne çıkar.